به گزارش بنیاد اندیشمندان؛ گزارش‌های رسمی منتشر شده حاکی از آن است که بخش زیادی از اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی دولتی هیچ‌گونه ارتباط موثری با جامعه و صنعت ندارند.
براساس آخرین گزارش دفتر ارتباط با جامعه صنعت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تنها ۵۵۵۲ نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه‌های دولتی در سال ۱۳۹۹ دارای قرار ارتباط با صنعت در حال اجرا بودند. با در نظر گرفتن ۴۸۷۲ عضو هیات علمی که به صورت همکار در قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت مشارکت داشته‌اند، تعداد ۱۹۷۴۸ نفر از از مجموع ۳۰۱۷۲ نفر اعضای هیات علمی در موسسات آموزش عالی ذیل وزارت علوم هیچ گونه ارتباط با جامعه و صنعت در قالب قرارداد نداشته‌اند. به عبارت دیگر بیش از ۶۵ درصد اعضای هیات علمی موسسات آموزش عالی تحت نظر وزارت علوم در سال ۱۳۹۹ در هیچ گونه قرارداد ارتباط با جامعه و صنعت مشارکت نداشته‌اند.
براساس آمار منتشر شده در گزارش سالانه عملکرد دفتر ارتباط با جامعه و صنعت وزارت علوم که در شکل 1 آمده، تعداد اعضای هیات علمی مجری قراردادهای ارتباط جامعه و صنعت از سال ۹۲ تا ۹۹ با رشد ۴ و نیم برابری مواجه بوده‌است.
به عبارت دیگر وضعیت کشور از نظر تعداد اعضای هیات علمی دارای قرار در این سال‌ها رشد چشم‌گیری داشته‌است. با این حال باز هم بیش از ۶۵ درصد اعضای هیات علمی در سال تحصیلی گذشته ارتباط موثری با جامعه و صنعت نداشته‌اند. این در حالی است که کشور در دو سال گذشته تحت تاثیر ویروس کرونا بوده و رشد هزار نفری مجریان قراردادها در سال ۹۹ نیازمند بررسی بیشتر است.
شکل 1. تعداد مجریان قراردادهای ارتباط با صنعت و جامعه به تفکیک سال (گزارش دفتر ارتباط با صنعت وزارت علوم)
بار اصلی پژوهش‌های دانشگاهی بر دوش اعضای هیات علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی است. نرخ ارتباط با صنعت دانشجویان تحصیلات تکمیلی در مقایسه با اساتید نشان دهنده ارتباط ضعیف‌تر این بخش از بدنه پژوهشی دانشگاه‌ها با صنعت و جامعه است. از آنجایی که شاکله اصلی اعضای هیات علمی سال‌های آتی کشور را دانش آموختگان مقاطع تحصیلات تکمیلی می‌سازند؛ اهمیت ارتباط با صنعت دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی بعنوان اساتید بالقوه آینده دو چندان است.
بنابر گزارش دفتر ارتباط با صنعت وزارت علوم تنها ۶۴۶ پارسا (پایان نامه کارشناسی ارشد و یا رساله دکتری) از مجموع ۴۰۳۷۱ پارسای دانش آموختگان سال تحصیلی ۹۹-۰۰ مورد حمایت مالی صنایع و دستگاه‌های مختلف قرار گرفته‌اند. به عبارت دیگر بیش از 98 درصد از پارساها هیچ‌گونه تقاضا و حمایت مالی برای انجام نداشته‌اند.
نرخ بیش از ۶۵ درصدی اساتید بدون ارتباط با صنعت و جامعه و نرخ بیش از ۹۸ درصدی پارساهای بدون در کنار رتبه بالای کشور در تولید مستندات علمی، نشانگر ناهموار بودن مسیر ارتباط صنعت و جامعه با دانشگاه‌ها و عدم توازن در بروندادهای پژوهشی کشور است. با وجود این موارد و پیچدگی‌های توسعه ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه حدود ۵ هزار نفر از اساتید موفق به عقد قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت و حل مسائل کشور شده‌اند. تقویت ارتباط دانشگاه‌ها با جامعه نیازمند تسهیل‌گری و حمایت از اساتید موفق در حوزه پژوهش‌های مساله محور است.
حمایت‌های مادی و معنوی و تجلیل از دانشجویان و اساتید برجسته و برتر در حل مشکلات کشور می‌تواند تاثیر بسزایی در نشاط علمی اساتید جوان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی داشته و منجر به آشنایی دیگر اساتید و دانشجویان با زمینه‌های پژوهشی این اساتید شود. با این حال در جشنواره تجلیل از پژوهشگران و فناوران برگزیده و هفته‌های پژوهش و فناوری بیشتر دانشگاه‌ها اساتید دارای مقالات متعدد منتشر شده در مجلات بین المللی از جایگاه بالاتری نسبت به اساتید دارای پژوهش‌های مساله محور برخوردار هستند. هر چند که توسعه مرزهای دانش امری لازم برای توسعه کشور و نیازمند حمایت از پژوهشگران است اما این موضوع نافی حمایت از اساتید برجسته در ارتباط با جامعه و صنعت نیست.
شناسایی پژوهش‌های مساله محور که در پی پاسخگویی به نیازهای کشور هستند، همراه با تجلیل ویژه از دانشمندان برتر در توسعه ارتباط دانشگاه با جامعه و صنعت در هفته‌های پژوهش و فناوری می‌تواند در ترغیب اساتید و بخصوص دانشجویان تحصیلات تکمیلی به پژوهش‌های مساله محور موثر باشد.
