به گزارش بنیاد علمی اندیشمندان؛ سید محمدصادق موحد؛ معاون آینده‌سازان بنیاد ملی نخبگان با حضور در برنامه صبحگاهی «صبح به خیر ایران» به تشریح برخی از تعاریف، فعالیت‌ها، تسهیلات و البته رسالت‌ها و مأموریت‌های بنیاد ملی نخبگان پرداخت.
وی در ابتدا ضمن اشاره به لزوم نهادینه شدن تعاریف نخبه و مستعد برتر، گفت: طبق سند راهبردی کشور در امور نخبگان، نخبه به فردی برجسته و کارآمد اطلاق می‌شود که در خلق و گسترش علم، فناوری، هنر، ادب، فرهنگ و مدیریت کشور در چارچوب ارزش‌های اسلامی و زیست بوم اثرگذاری بارز در بستر جهان‌بینی توحیدی داشته باشد و همچنین فعالیت‌های وی بر پایه هوش، خلاقیت، انگیزه و توانمندی‌های ذاتی از یک‌سو و خبرگی، تخصص و توانمندی‌های اکتسابی از سوی دیگر، موجب سرعت بخشیدن به پیشرفت و اعتلای کشور شود. طبق این سند، صاحب استعداد برتر نیز فردی است که با توجه ویژگی‌های ذاتی خود امکان رسیدن به مرحله نخبگی را داراست ولی هنوز زمینه‌های لازم برای شناسایی کامل و بروز استعدادهای ویژه او فراهم نشده است.
مطالبی که شاید برایتان مفید باشد
وی افزود: در مسیر نخبگی صاحب استعداد برتر، همه نهادها و دستگاه‌های حاکمیتی وظیفه دارند طبق اسناد بالادستی، شرایط لازم را برای رسیدن فرد به نخبگی فراهم کنند؛ البته در این مسیر یعنی از مرحله شناسایی استعدادبرتر تا غایت نخبگی که اثرگذاری و تکریم و الگوسازی از نخبگان است، بنیاد ملی نخبگان نیز وظایف و ماموریت‌های مهمی دارد.
موحد ادامه داد: شرایط ایده‌آل در نظام نخبگانی این است که افراد صاحب استعداد برتر به صورت غیرخوداظهارانه شناسایی شوند و به همچنین بنیاد ملی نخبگان بالغ بر 10 جامعه مخاطب برای برنامه‌های خود دارد که این افراد در سطوح مختلف دانش‌آموزی، دانشجویی، دانشآموختگان، اعضای هیئت علمی دانشگاه، طلاب و سایر اجتماعات تخصصی از جمله قرآنی ، هنری و ادبی فعالیت می‌کنند.
معاون آینده‌سازان بنیاد ملی نخبگان تصریح کرد: بنیاد ملی نخبگان در اواسط دهه هشتاد با ابتکار رهبر معظم انقلاب برای مدیریت منابع انسانی برتر و رساندن آنان به مرحله اثرگذاری و در نهایت سپردن مدیرت نحولات کشور به دست آنان، ایجاد شد چراکه رسیدن به برون‌دادهای علمی و دستاوردهای فناورانۀ مؤثر تنها از راه بکارگیری توان اجتماع نخبگانی امکان‌پذیر است. برای نیل به این هدف بنیاد ملی نخبگان رسالت هماهنگی دستگاه‌های مختلف و به عنوان پل ارتباطی قابل اعتماد تلاش می‌کند اجتماع نخبگانی را به دستگاه‌ها و نهادهای دیگر در زمینه‌های مختلف ارتباط دهد تا با فعالیت این افراد، بستر لازم برای توسعه فناوری، توسعه کشور ایجاد شده و نهایتاً رفاه اجتماعی فراگیر شود.
موحد یادآور شد: پرهیز از تصدی‌گری در امور اجرایی یکی از رویکردهای مهم بنیاد ملی نخبگان در برنامه‌های بنیاد است، تلاش می‌کنیم این برنامه‌ها را در قالب همکاری با وزارت علوم، وزارت بهداشت و وزارت آموزش‌وپرورش و سایر دستگاه‌ها اجرایی کند اما در برخی موارد برای ایجاد و ترویج فرهنگ نخبگانی، برخی از برنامه‌ها را اجرا می‌کند.
وی با بیان اینکه توان نخبگان سبب تعمیق فعالیت‌ها و سعه اثرگذاری می‌شود، تاکید کرد: خوشبختانه با تلاش‌های انجام شده در سال‌های متمادی، مجموعه دستگاه‌های مختلف حاکمیتی و نهادهای عمومی و خصوصی به درک مشترکی از فرد نخبه و صاحب استعداد برتر و میزان اثرگذاری آنان رسیده‌اند که این موضوع نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در توسعه کشور دارد.
معاون آینده‌سازان بنیاد ملی نخبگان تاکید کرد: یکی از رویکردهای اصلی این بنیاد، اعتمادسازی بین دستگاه‌های مختلف و اجتماع نخبگانی در حوزه‌های مختلف است که برای تحقق آن برنامه‌های مختلفی را سیاست‌گذاری کرده است. یکی از این برنامه‌ها، طرح حمایت از هسته‌های دانشجویی مسئله‌محور یا طرح شهید احمدی روشن است که در آن گروه دانشجویی با حضور یک استاد خبره، حول مسئله واقعی یکی از دستگاه‌ها و نهادهای کشور ایجاد می‌شوند. در این طرح، تیم‌های مسئله‌محور از دانشجویان مستعد تشکیل می‌شود که برای رفع چالش‌ها و نیازهای واقعی کشور تلاش می‌کنند و تلاش دارند آنها را از راه علمی و به صورت دانش‌بنیان مرتفع کنند. در این روند هم دانشجویان منتفع می‌شوند و هم مشکلات موجود به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم حل می‌شود. وی اضافه کرد طرح حمایت از برگزاری رویداد رقابتی مسئله شهید بابایی نیز از دیگر برنامه‌ها است که به منظور ایجاد نشاط و شادابی در بین دانشجویان در یک فضای رقابتی اجرا می‌شود.
موحد یادآور شد: برای مثال در ابتدای سال جاری، فضای کشور در حالی انتخاباتی بود که همچنان همه‌گیری کرونا به عنوان یک معضل مهم وجود داشت و برگزاری انتخابات در شرایط کرونایی یک مسئله مهم و چالش جدی برای کشور بود. بنیاد ملی نخبگان در ذیل طرح شهید بابایی فراخوان رویداد بحران کرونا و انتخابات را با کمک دیگر نهادها و دستگاه‌های ذی‌ربط اعلام کرد. در قالب این رویداد، ایده‌های خلاقانه و نوآورانه‌ای از سوی تیم‌های شرکت‌کنندگان در این رویداد دریافت شد که برخی از آنها در دستورالعمل‌های برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری مورد استفاده قرار گرفت. در دیگر موضوعات مهم و اساسی کشور مانند موضوع آب و محیط‌زیست نیز برنامه‌های متعددی در قالب تیم‌های نخبگانی در حال انجام است که امید است ثمره آنها بتواند کشور را به سمت توسعه بیشتر سوق دهد و حس اثرگذاری و ارزشمندی را بیش از گذشته در اجتماع نخبگانی ایجاد و گسترش دهد.
وی اظهار داشت: بنا بر سند راهبردی کشور در امور نخبگان و بر مبنای رسالت‌ها و ماموریت‌های بنیاد ملی نخبگان، اغلب فعالیت‌های نخبگانی باید با تعامل و هم‌افزایی دیگر دستگاه‌ها و نهادها انجام شود؛ به همین دلیل اگر نهاد و دستگاهی توان و موقعیت همکاری داشته باشد اما از این اقدام خودداری کند، موضوع به نهادهای ذی‌ربط ارجاع داده می‌شود؛ البته بنیاد ملی نخبگان برخی از برنامه‌های نخبگانی را رأساً اجرا می‌کند تا این فضای هماهنگی و تعامل را بیش از پیش ایجاد کند.
معاون آینده‌سازان بنیاد ملی نخبگان یادآور شد: یکی از برنامه‌های دیگر این بنیاد در راستای زمینه‌سازی برای اثرگذاری بیشتر نخبگان و مستعدان در جامعه ، حمایت از دوره‌های پسادکتری است. به همین منظور، بنیاد ملی نخبگان از افراد واجدالشرایط دوره پسادکتری که موضوع و پژوهش خود را روی یکی از مسائل واقعی کشور متمرکز کرده‌اند، به عنوان دورۀ پسادکتری تقاضا‌محور و اولویت‌محورحمایت می‌کند.
موحد در ادامه با اشاره به موضوع نظام وظیفه تخصصی، تصریح کرد: بنیاد ملی نخبگان با هماهنگی ستاد مشترک نیروهای مسلح و به منظور به کارگیری توان نخبگانی برای مسائل لشگری و کشور، طرح جایگزین خدمت نظام وظیفه را تحت عنوان طرح شهید صیاد شیرازی اجرا می‌کند. در این طرح، دانشآموختگان هر سه مقطع کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و دکتری می‌توانند به جای خدمت نظام وظیفه، فعالیت فناورانه خود را در یک شرکت عموماً دانش‌بنیان که ممکن است خودشان راه‌اندازی کرده باشد، انجام دهند. این طرح جایگزین خدمت نظام وظیفه است و همه دانشآموختگان کشور می‌توانند بر اساس ضوابط و شرایط آیین‌نامه‌‌ها، درخواست خود را ارائه دهند و در صورت برگزیدگی، از این تسهیل بهره‌مند شوند.
معاون آینده‌سازان بنیاد ملی نخبگان خاطرنشان کرد: دانشآموختگان خارج از کشور نیز بر اساس فعالیت‌های علمی خود مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و در صورت کسب امتیازات لازم می‌توانند مشمول طرح شهید صیاد شیرازی باشند و فعالیت علمی و فناورانه خود را مرتبط با حوزه توانمندی و علاقه فردی، به جای خدمت نظام وظیفه انجام دهند.
موحد با بیان اینکه نخبگی یک مفهوم پویا است، اظهار داشت: از سال ۱۳۹۱ که سند راهبردی کشور در امور نخبگان ابلاغ شد، در بسیاری از برنامه‌های بنیاد ملی نخبگان نیز اصلاحاتی انجام شد تا برنامه‌های نخبگانی با این سند انطباق معنایی داشته باشند. به عنوان نمونه طرح شهید وزوایی که برای حمایت از فعالیت‌هیا علمی و فرهنگی دانشجویان سراسر کشور است، هر ساله ۰.۱ درصد از دانشجویان را به عنوان صاحب استعداد برتر شناسایی کرده و مورد حمایت قرار می‌دهد. علاوه بر آن، هر ساله حدود ۳۰۰ طلبه به عنوان استعداد برتر در حوزه‌های علمیه شناسایی و حمایت می‌شوند و حدود ۲ هزار نفر نیز مشمول طرح جایگزین نظام وظیفه می‌شوند؛ البته بنیاد ملی نخبگان در قالب برنامه ملی شهاب که یک برنامه مربی‌محور غیررقابتی است، استعدادهای حدود ۱۰ درصد از دانش‌آموزان را شناسایی، پایش و هدایت می‌کند.
معاون آینده‌سازان بنیاد ملی نخبگان در پایان با تاکید بر لزوم بکارگیری نخبگان و مستعدان در دستگاه‌های مختلف، این امر را لازمه جذب و نگهداشت جامعه نخبگانی دانست و خاطرنشان کرد: موضوع جذب نخبگان به عنوان یک مسئله استراتژیک و راهبردی در هیئت دولت نیز مطرح شده است و به زودی اخبار خوبی در این حوزه اعلام خواهد شد.
